Het is alweer eventjes geleden dat het woord de wereld in kwam, maar het is in zeker opzicht niet een woord dat al vergeten is. We hebben het natuurlijk over het woord ‘planga‘.
Het is interessant dat de Nederlandse taal, of überhaupt talen in het algemeen, veranderen. Er worden woorden ‘vergeten’, die vervolgens ook weer terug kunnen komen en er ontstaat nieuwe taal. Bij het woord ‘planga’ schijnt er een combinatie te zijn tussen het ontstaan van nieuwe taal en het vergeten van taal. Want waar het in Nederland misschien als een ‘nieuw’ begrip leek, is dat het eigenlijk niet geweest. Althans, als we sommige anderen moeten geloven.
Wat betekent ‘planga’?
‘Planga’ is een slangwoord voor een zonnebril. Het is een woord dat voornamelijk wordt gebruikt in de straatcultuur en onder jongeren. Of eigenlijk kent het begrip ‘snelle planga’ daar meer populariteit.
Het woord schijnt afgeleid te zijn van het Surinaams, waar planga of plengka onder andere zoiets als bril betekent. Je ziet hiermee dat het Nederlands wordt gemixt met andere culturen. In dit geval spreken we niet zo zeer over een andere taal, gezien in Suriname veelal Surinaams-Nederlands wordt gesproken. Het is daarmee al afgeleid van het Nederlands.
Planga in de praktijk
Een aantal jaar geleden veroverde planga de Nederlandse zomer. Het woord werd door velen gebruikt en werd daarmee steeds populairder. Op een gegeven moment werd er zelfs een nummer uitgebracht over snelle planga’s, dat inmiddels alweer vijf jaar geleden is. We hebben het over het lied van Maradonnie, ook wel bekend als Donnie. Kijk maar eens naar het onderstaande filmpje:
Met het liedje (of misschien wel door het liedje), werd er ook een specifieke zonnebril aan het begrip gehangen. Hiermee werd het begrip nóg populairder en was het geen vraag meer dat er iets over werd gezegd, maar meer een regel. We hebben het over het volgende model. Tenminste, het zijn er eigenlijk twee:
Waar het bij de bovenste lijkt alsof je van een buitenaardse planeet komt, lijkt het bij de tweede wel alsof je klaar bent voor je werkdag als lasser. In ieder geval zijn de meningen over dit soort zonnebrillen erg verdeeld. Waar de ene het als een ‘grap’ ziet, zal de ander het bijna met afgunst aanzien, gezien het het modebeeld in het algemeen niet veel goeds doet.
De brillen waren overigens met name populair onder de mannelijke pubers en adolescenten. De vrouwen zouden nog steeds met hun RayBan’s rondlopen en maar vermelden dat dat een prachtige ‘planga’ is.
Straattaal
Bij het schrijven van deze blog kwam er in ieder geval één vraag omhoog en deze luidde als volgt: waarom is het gebruik van straattaal zo populair?
Straattaal wordt over het algemeen gebruikt in informele situaties. Je zou straattaal kunnen vergelijken met een bepaalde kledingstijl. Waar iemand de voorkeur heeft om zich te kleden in slechts zwarte kleuren, kan iemand er net zo goed voor kiezen om zich uit te drukken in bepaalde straattaal. Het gebruik van straattaal is daarmee iets waarmee iemand zich kan onderscheiden van de rest. Je toont individualiteit en bent op een creatieve manier bezig met taal.
Een andere reden (en plek) waar straattaal wordt gebruikt, is binnen een bepaalde cultuur of bij mensen uit dezelfde buurt. Denk bijvoorbeeld maar eens aan Amsterdam, waar niet alleen wordt gesproken in dialect, maar dat dialect tussen delen van de stad weer anders kan zijn.
Betekenis van straattaal
Mocht het je nog niet duidelijk zijn, dan geven we nu nog in 1 zin de betekenis van straattaal. Lees: ‘Straattaal is een informele vorm van taalgebruik, dat voornamelijk wordt gesproken door jongeren in stedelijke gebieden en kenmerkt zich door het gebruik van woorden en zinnen uit verschillende talen en dialecten.‘
Voorbeelden van straattaal
‘Planga’ is natuurlijk niet het enige woord dat het label straattaal op zich kan nemen. We geven nog enkele voorbeelden die het beeld van straattaal zullen vergroten en misschien verhelderen. Lees straattaalwoord – betekenis:
- Lit – geweldig
- Fissa – feest
- Hosselen – geld verdienen
- Chillen – ontspannen
- Fatoe – grap
- Skeer – blut, iemand zonder of met weinig geld
- Barkie – €100,-
- Fittie – ruzie
- Doekoe – geld
- Swag – cool/ geld
- etc
Het belang van taal en cultuur
Taal is niet alleen een communicatiemiddel, maar het is ook een belangrijk onderdeel van onze cultuur en identiteit. Taal verbindt ons met elkaar en maakt het mogelijk om onze gedachten en gevoelens te delen. Weet te begrijpen hoe taal evolueert en hoe het onze cultuur beïnvloedt.
Conclusie
‘Planga’ (= (zonne)bril) is een woord dat nog regelmatig wordt gebruikt in de Nederlandse jongerencultuur en is afgeleid uit het Surinaams. Het is een voorbeeld van hoe de Nederlandse jongerencultuur zich heeft vermengd met andere culturen en talen. Straattaal is een informele vorm van taal die voornamelijk wordt gebruikt door jongeren en eveneens voortdurend evolueert.
